Niedoczynność tarczycy wiąże się z niedoborem hormonów tarczycy. Przyczyny niedoczynności tarczycy mogą być być rozmaite - od choroby autoimmunologicznej po uraz mechaniczny. Również objawy niedoczynności tarczycy są na tyle różnorodne, że często zdarza się, że pacjenci leczeni są z powodu kilku różnych chorób (np. depresji, zbyt wysokiego poziomu cholesterolu, problemów skórnych czy sercowych). Dotyczy to zwłaszcza postaci subklinicznej niedoczynności tarczycy. Co trzeba wiedzieć o niedoczynności tarczycy?

 

Tarczyca , czyli gruczoł tarczowy znajduje się na szyi przed tchawicą. Mimo niewielkich rozmiarów tarczyca ma ogromny wpływ na naszą kondycję psychiczną i fizyczną. Produkuje bowiem hormony, które sterują przemianą materii we wszystkich narządach i tkankach organizmu.

Niedoczynność tarczycy : przyczyny

- choroba Hashimoto - przewlekłe autoimmunologiczne (limfocytowe) zapalenie tarczycy - niebolesne zapalenie tarczycy, powoli niszczące tarczycę i prowadzące do zmniejszenia produkcji hormonów

- operacyjne usunięcie tarczycy z powodu np. raka tarczycy, choroby Gravesa i Basedowa czy wola guzkowego nadczynnego powoduje trwałą niedoczynność tarczycy, a jej stopień zależy od tego, czy usunięto cały gruczoł czy np. jeden jego płat

- leczenie jodem promieniotwórczym (jodem radioaktywnym; 131I), które jest stosowane w leczeniu m. in. raka tarczycy, choroby Gravesa i Basedowa czy wola guzkowego nadczynnego

- zapalenia tarczycy  (np. podostre zapalenie tarczycy, poporodowe zapalenie tarczycy); w tych przypadkach niedoczynność tarczycy może być przemijająca

- polekowa niedoczynność tarczycy

- niedobór jodu

- napromienianie okolicy szyi z powodu nowotworów (np. piersi) może nawet po wielu latach skutkować niedoczynnością tarczycy

Wtórna niedoczynność tarczycy ma swoje przyczyny w przebiegu chorób przysadki, a trzeciorzędowa niedoczynność tarczycy spowodowana jest nieprawidłową pracą podwzgórza.

Wrodzona niedoczynność tarczycy może wynikać z braku tarczycy lub jej nieprawidłowego wykształcenia, nieprawidłowości dotyczących przysadki czy podwzgórza, lub z powodu niedoboru jodu.

Przyczyną wrodzonej subklinicznej niedoczynności tarczycy może być dyshormonogeneza - zaburzenia biosyntezy hormonów tarczycy, które jest dziedziczne.

Dieta

Ze względu na często zaburzoną gospodarkę węglowodanową w przebiegu niedoczynności tarczycy zalecane jest ograniczenie węglowodanów w diecie oraz wybór węglowodanów o niskim indeksie glikemicznym, których korzystnym oddziaływaniem na organizm jest powolna normalizacja stężenia glukozy we krwi po posiłku i zmniejszenie po posiłkowej. Należy również zwrócić uwagę na wybór węglowodanów złożonych, dostarczających więcej składników mineralnych,witamin i błonnika pokarmowego, które można znaleźć między innymi w produktach z pełnego przemiału – kasze, makarony, pieczywo.

Warte rozważenia może być zastosowanie diety bezglutenowej u osób z chorobą Hashimoto. Spożycie glutenu może powodować reakcję ze strony układu odpornościowego, a wytworzone przeciwciała mogą atakować tkankę tarczycową ze względu na podobną strukturę morfologiczną tkanki tarczycowej i gliadyny, czyli jednej z frakcji tworzącej gluten.

Zastosowanie diety bezglutenowej może zmniejszyć stymulację układu odpornościowego organizmu i wygasić proces autoimmunologiczny, jednak jej zastosowanie powinno być zawsze skonsultowane z dietetykiem czy  trenerem personalnym w celu zbilansowania takiej diety. Poniżej podam dane do kontaktu.
Odpowiednia podaż błonnika w diecie, zgodna z aktualnymi normami żywienia, może złagodzić pojawiające się zaparcia u osób z niedoczynnością tarczycy będące efektem zwolnionej motoryki jelit, zmniejsza pH i czas pasażu masy kałowej, zapobiega żylakom odbytu, polipom, pobudza ukrwienie jelit, obniża wartość energetyczną diety jednocześnie utrzymując uczucie sytości.

Błonnik ponadto wychwytuje związki toksyczne w jelitach i zapobiega ich powtórnemu wchłanianiu oraz wiąże tłuszcz i cholesterol, zmniejszając ryzyko chorób serca . Dodatkowo frakcja rozpuszczalna błonnika pokarmowego korzystnie wpływa na redukcję stężenia cholesterolu całkowitego i frakcji o niskiej gęstości LDL-cholesterolu we krwi, a także na obniżenie po posiłkowej glikemii oraz obniżenie stężenia insuliny. Szczególnie polecam spożywać siemię lniane, orzechy i ziarna, warzywa oraz jabłka i gruszki.

Należy jednak pamiętać, że nadmiar błonnika w diecie może upośledzać przyswajanie składników mineralnych np. wapnia. Z diety powinny zostać wyeliminowane wszystkie mocno przetworzone produkty, takie jak: gotowe ciastka, torty, czekolada, desery, lody, krakersy, biszkopty, paluszki, chipsy, chrupki, płatki śniadaniowe, gotowe sosy, produkty fast food, zupki chińskie, parówki, konserwy, a także napoje gazowane i słodkie oranżady.

W skład diety powinny wchodzić naturalne produkty i składniki, a produkty przetworzone zawierające substancje dodatkowe celowo dodawane do żywności, jak: aromaty, barwniki, konserwanty, powinny zostać wyeliminowane. Do prawidłowej aktywności tarczycy niezbędne jest spożycie kilku istotnych mikroelementów. Jod jest jednym z najważniejszych składników mineralnych, grywających kluczową rolę w poprawnym funkcjonowaniu tarczycy, gdyż w sytuacji jego niedoboru niemożliwa jest prawidłowa produkcja hormonów tarczycy. Należy jednak mieć na uwadze, że nadmiar jodu u osób z chorobą Hashimoto może prowadzić do załamania mechanizmów tolerancji i zaostrzenia odpowiedzi zapalnej przeciwko własnym antygenom tarczycy . Do głównych źródeł jodu w pożywieniu można zaliczyć owoce morza i ryby (w szczególności dorsz i halibut). Mleko i przetwory mleczne czy produkty zbożowe zawierają zdecydowanie mniej jodu, a jego zawartość w pożywieniu zależy głównie od jego obecności w glebie i paszy zwierząt hodowlanych.