W procesie wzrostu wydzielania tego hormonu gwałtownie zmniejsza się synteza białka. Ten metaboliczny problem pojawia się, ponieważ organizm próbuje znaleźć alternatywne źródło energii. I właśnie ten problem ma za zadanie rozwiązać kortyzol. Podczas intensywnych ćwiczeń lub w okresie głodówki (niedożywienia) we krwi spada poziom glukozy. Kortyzol w tym czasie rozpoczyna uruchomianie procesów rozpadu włókien mięśniowych. W związku z tym, aminokwasy zawarte w mięśniach mogą zostać wykorzystane do syntezy cząsteczek glukozy w procesie glukoneogenezy. Hormon ten ma za zadanie zmobilizować najprostsze składniki odżywcze – aminokwasy otrzymuje w wyniku rozpadu białka, a glukozę z glikogenu.

Gdy organizm znajduje się w stanie stresu, nie może sobie pozwolić na marnowanie energii, dlatego uruchamia rozpad białka, a kortyzol jednocześnie zaczyna hamować jego syntezę. Na tym etapie przyjrzyjmy się nieco bliżej mechanizmom wytwarzania kortyzolu. Reagując na bodźce zewnętrzne (stres, obciążenie itp.), mózg wysyła impulsy nerwowe do podwzgórza. Odpowiedzią jest wydzielanie specjalnego hormonu, który jest przenoszony z krwią do przysadki. Wszystko to stymuluje uwolnienie kortykotropiny, która trafiając do krwiobiegu i nadnerczy, powoduje wydzielanie kortyzolu przez korę nadnerczy. Reakcja ta polega na zwiększeniu syntezy glukozy w wątrobie, spowolnieniu rozpadu glukozy i syntezy białka w tkankach, m.in. w mięśniowej.

Organizm w wyniku stresu stara się zaoszczędzić dostępne zasoby energetyczne (zmniejszyć ich wydatkowanie poprzez tkankę mięśniową) i uzupełnić utracone. Dlaczego kortyzol wpływa na rozpad mięśni?

Podczas wzrostu poziomu kortyzolu w mięśniach uruchamia się mechanizm niszczenia tkanek, czyli komórki mięśniowe rozpadają się do najprostszych składników (aminokwasy i glukoza), które mogą być przyswajane przez organizm. W wyniku stresu zwiększa się ciśnienie krwi, a to przyśpiesza dopływ do mózgu dużej ilości wolnej glukozy uzyskanej podczas rozpadu. Wszystkie te procesy w konsekwencji powodują szok adrenalinowy, czyli chwilowy i gwałtowny napływ energii, a organizm w tym czasie przeżywa ogromne przeciążenia (stres).

Warto wiedzieć, że podczas pierwszych minut aktywności fizycznej poziom hormonu stresu wzrasta do 60-65 jednostek, a następnie spada do około 30-tu. Po około 50 minutach treningu jego poziom ponownie zaczyna wzrastać. Stąd można wyciągnąć wniosek, że optymalny czas treningowy powinien wynosić od 45 do 50 minut.

Poziom kortyzolu w ciągu dnia ulega ciągłym wahaniom, dlatego jego zwiększone wydzielanie w wyniku działania czynników zewnętrznych (duże obciążenia itp.) to wskaźnik stabilności i precyzji działania układu hormonalnego osoby ćwiczącej. Szybka reakcja organizmu w postaci gwałtownego wzrostu stężenia hormonu stresu po obciążeniu to całkowicie normalny i prawidłowy proces. Wiele osób obwinia kortyzol o gromadzenie się podskórnej tkanki tłuszczowej w okolicach brzucha. W rzeczywistości hormon ten wpływa na ilość trzewnej tkanki tłuszczowej, która otacza narządy wewnętrzne.